Kad je Vlada Republike Srpske prije pet mjeseci otvorila račune Fonda solidarnosti i pozvala sve koji su u prilici da pomognu, mnogi su požurili da uplate sredstva, a neki i da to javno izreklamiraju. Na apel se gotovo više niko ne odaziva, a kao da ga je i vlast zaboravila.

Za proteklih 28 dana avgusta, ministarstvo finansija Republike Srpske je evidentiralo tek dvije uplate i to iz “Olimpijskog centra Jahorina” i opštine Trnovo, gdje su se zaposleni u administraciji odrekli dijela svojih mjesečnih primanja.

Kada se podvuče crta, od 25. marta je na šest računa izvršeno blizu 600 uplata, uglavnom od strane zaposlenih u javnim preduzećima i ustanovama.

Računi su bili otvoreni i za privatna preduzeća, ali tek mali dio se solidarisao sa vlašću i donirao nešto novca, iako brojna od njih godinama sa Vladom imaju odličnu saradnju i korist koja se mjeri u milionima maraka.

Tako se na spisku onih koji su izvršili uplatu ne nalaze imena najvećih IT kompanija koji svake godine iz budžeta Srpske isisaju na desetine miliona maraka za razne projekte.

Sa uplatama se previše ne ističu ni građevinske firme koje u Banjaluci grade na hiljade stanova i imaju obrt koji se mjeri u desetinama miliona maraka. Trgovinski lanci koji su jedini u vrijeme pandemije mogli raditi takođe nisu uplatili skoro ništa kao ni banke, gdje je uplatu izvršila tek jedna od brojnih komercijalnih.

„Firme su i same bile u problemima i nije bilo za očekivati da privreda u takvoj situaciji bilo kome pomaže. Mislim i da nije bilo potrebe, jer je Vlada preko Kompenzacionog fonda i kredita podmirila troškove zdravstva“, kaže za CAPITAL predsjednik Unije udruženja poslodavaca Republike Srpske, Saša Trivić.

Dodaje da je očekivano da se fond nakon prvog talasa uplata polako gasi, jer su se pojavili novi izvori iz kojih vlast finansira troškove.

Sa druge strane, 90 odsto svih uplata došlo je iz lokalnih zajednica, javnih preduzeća i ustanova, iz pojedinih i po nekoliko puta.

Radnici finansiraju sami sebe

Značajan dio novca skupljen je iz džepova radnika, od kojih, kako se ispostavilo veliki broj nije bio oduševljen tom idejom, ali se ipak odrekao dijela svoje plate.

Iz Sindikata uprave RS su još od početka zastupali stav kako radnici svake godine solidarno uplate na stotine miliona maraka u fondove iz kojih se kasnije isplaćuju penzije i finansira liječenje, te da je cijela priča oko prikupljanja novca u fond promašena ideja. Svoje mišljenje ni danas nisu promjenili.

„Radnici u Srpskoj godišnje uplate 1,6 milijardi KM po sistemu međugeneracijske solidarnosti da bi svim građanima mogli da obezbjedimo besplatnu zdravstvenu zaštitu, da bi penzionerima isplatili penzije, a poslodavcima podsticaje. To je novac radnika RS koji oni uplaćuju kao doprinose, a doprinosi su prema zakonu vlasništvo radnika“, kaže predsjednik sindikata Božo Marić.

Ističe kako je poseban problem to što se novac iz fondova nastalih kao posljedica pandemije troši netransparentno.

Za većinu političkih partija u Republici Srpskoj, ona je svetinja u koju se često kunu, pogotovo u izbornoj godini kao što je ova. Međutim, ni jedna od mnogobrojnih nije uplatila niti jednu marku na račune solidarnosti.

U vladajućem SNSD-u, kažu kako su bez obzira što se ime njihove stranke ne nalazi na listi donatora, značajno, ali indirektno finansirali ovaj fond.

“Najveći broj funkcionera u Republici Srpskoj je iz SNSD-a. Svi oni su se odricali velikog dijela plata,  između 30 i 50 odsto, a neki su čak i cijele plate davali u fond solidarnosti tako da je SNSD i te kako učestvovao u toj priči”, kazao je portparol stranke Radovan Kovačević.

Podsjećamo, kako je portal CAPITAL ranije pisao, već krajem juna računi Fonda solidarnosti su bili prazni. Do tada se slilo u kasu oko 110 miliona maraka, a koje su kasnije iskorištene za isplatu plata i doprinosa radnicima koji za vrijeme pandemije nisu radili, ali i za druge svrhe koje nisu javno objavljivane.

Danas, prema posljednjim podacima koje smo dobili iz Ministarstva finansija Republike Srpske na računima se nalazi tek 107.018 KM.

U Ministarstvu kažu kako su za svrhu sanacije posljedica pandemije od marta do maja po svim osnovima, uključujući i namjenske račune i budžet, zbog povećanih potreba usljed pojave pandemije raspodijelili preko 150 miliona maraka.

Od toga je privredi i poljoprivredi plasnirano 76,25 miliona KM, zdravstvenom sektoru 42 miliona KM, gradovima i opštinama 30,5 miliona maraka, a zaposlenima koji su radili pod posebno otežanim uslovima pet miliona KM.