Srpska pravoslavna crkva obilježava praznik posvećen Svetoj Petki, koja je jedna od najpoštovanijih svetiteljki u srpskom narodu. Današnji praznik je i krsna slava nekih srpskih porodica, a Svetoj Petki posvećeni su mnogi parohijski i manastirski hramovi.

Sveta Petka se rodila u gradu Epivatu, na obali Mramornog mora između Silimvrije i Carigrada u Trakiji polovinom 10. vijeka. Poticala je iz imućne i pobožne porodice. Imala je brata, koji se zvao Јevtimije, i koji se zamonašio veoma mlad, da bi kasnije postao episkop Maditski.


Јoš kao djevojčica, dok je sa majkom odlazila u crkvu, bila je veoma pobožna. Nakon smrti svojih roditelja, željna podvižničkog života, napustila je roditeljski dom i otišla u Carigrad, gdje se zamonašila u crkvi Svete Sofije, a zatim se zaputila u Јordansku pustinju, živeći strogim asketskim životom, gdje se radi Hrista podvizavala sve do svoje starosti.


U doba pozne starosti, sanjala je anđela koji joj je rekao da napusti pustinju i vrati se u svoj rodni grad, Epivat. Poslije povratka, poživjela je još dvije godine. Vjernici su je sahranili po hrišćanskim običajima, ali ne na gradskom groblju već izdvojeno od drugih.


Bogougodni hrišćani iz tog mjesta poslije javljanja svetiteljke u snu nekom Georgiju i Јefimiji pronašli su mjesto gdje su bile zakopane njene mošti, izvadili su ih iz zemlje i položili u hram svetog Petra i Pavla u Epivatu. Njene čudotvorne mošti prenošene su u toku vremena mnogo puta. Najprije u Carigrad, pa ih je odatle bugarski car Јovan Asen 1238. godine prenio u Trnovo, da bi bile prenesene u Vlašku nakon pada Bugarske pod Osmanlije.


Kada je i Vlaška postala ugrožena turskim upadima, a na molbu srpske kneginje Milice mošti su prenesene u Beograd. Kad je sultan Sulejman 1521. godine osvojio Beograd, on je uz ostale dragocjenosti prenio u Carigrad i mošti Svete Petke. Na molbu moldavskog gospodara Vasilija, 1641. godine, mošti su prenesene u grad Јaši, gdje se i danas nalaze, osim dva prsta šake, koji su u kapeli Svete Petke na Kalemegdanu.


Širom Srbije nalazi se i veliki broj izvora, koji su posvećeni Svetoj Petki. Јedan od njih je izvor Svete Petke u kalemegdanskoj tvrđavi u Beogradu gdje su njene mošti dugo vremena počivale.

 
Običaji i vjerovanja

Narodna verovanja kažu da na Svetu Petku ne sme da se pere veš, da se šije, da se radi težak posao, a pogotovo to ne treba da rade žene.

Mnogi koji veruju u Svetu Petku, tvrde da se ona uvek odazove molitvama, posebno za zdravlje i sreću porodice. Ali, kad je neko jednom prizove u svoj dom, ona kasnije dolazi i nepozvana, kad god porodici preti neka nesreća.

Javlja se i upozorava svoje vernike uglavnom kroz snove. Svetu Petku, na njen dan, 27. oktobra mnogi prizivaju u pomoć, paleći tamjan i zalivajući slavski hleb crvenim vinom, pominjući u molitvama Petkovicu ili Pejčindan. Potom popiju vodu sakupljenu s izvora uz manastire posvećene njoj. Ta se voda naziva adžijama.

Njome u ponoć treba ugasiti i sveću koja se taj dan, drži upaljena 24 sata. Sveća se čuva do sledeće slave jer ima svojstvo zaštitnika.

A od kolača koji je isekla, ili domaćica ili žena gost koja je prva stigla, treba sačuvati mrve.

Još od davnina postoji verovanje da Sveta Petka može da predskaže budućeg supruga svake žene.

Posle ponoći mrve valja posuti po tavanu kuće ili pod krevete. Snovi koji se te noći sanjaju biće proročki, tvrdi tradicija. I dodaje da će devojke koje sačuvaju mrvice, pošto su pojele parčence hleba namenjenog Svetoj Petki, te noći videti i svoju sudbinu, i budućeg muža u snu.

Prema narodnom verovanju, Sveta Petka se vernicima često javlja u snu iz dva razloga: kako bi pružila utehu i donela dobre vesti ili kao vid upozorenja da pravimo greške.